Episode-2 Hayagreeva Stotram by Dr.Annathur Vasudevan
jñānānandamayaṃ dēvaṃ nirmalasphaṭikākṛtiṃ
ādhāraṃ sarvavidyānāṃ hayagrīvamupāsmahē ॥1॥
svatassiddhaṃ śuddhasphaṭikamaṇibhū bhṛtpratibhaṭaṃ
sudhāsadhrīcībhirdyutibhiravadātatribhuvanaṃ
anantaistrayyantairanuvihita hēṣāhalahalaṃ
hatāśēṣāvadyaṃ hayavadanamīḍēmahimahaḥ ॥2॥
samāhārassāmnāṃ pratipadamṛcāṃ dhāma yajuṣāṃ
layaḥ pratyūhānāṃ laharivitatirbōdhajaladhēḥ
kathādarpakṣubhyatkathakakulakōlāhalabhavaṃ
haratvantardhvāntaṃ hayavadanahēṣāhalahalaḥ ॥3॥
prācī sandhyā kācidantarniśāyāḥ
prajñādṛṣṭē rañjanaśrīrapūrvā
vaktrī vēdān bhātu mē vājivaktrā
vāgīśākhyā vāsudēvasya mūrtiḥ ॥4॥
viśuddhavijñānaghanasvarūpaṃ
vijñānaviśrāṇanabaddhadīkṣaṃ
dayānidhiṃ dēhabhṛtāṃ śaraṇyaṃ
dēvaṃ hayagrīvamahaṃ prapadyē ॥5॥
apauruṣēyairapi vākprapañcaiḥ
adyāpi tē bhūtimadṛṣṭapārāṃ
stuvannahaṃ mugdha iti tvayaiva
kāruṇyatō nātha kaṭākṣaṇīyaḥ ॥6॥
dākṣiṇyaramyā giriśasya mūrtiḥ-
dēvī sarōjāsanadharmapatnī
vyāsādayō'pi vyapadēśyavācaḥ
sphuranti sarvē tava śaktilēśaiḥ ॥7॥
mandō'bhaviṣyanniyataṃ viriñcaḥ
vācāṃ nidhērvāñChitabhāgadhēyaḥ
daityāpanītān dayayaina bhūyō'pi
adhyāpayiṣyō nigamānnacēttvam ॥8॥
vitarkaḍōlāṃ vyavadhūya sattvē
bṛhaspatiṃ vartayasē yatastvaṃ
tēnaiva dēva tridēśēśvarāṇā
aspṛṣṭaḍōlāyitamādhirājyam ॥9॥
agnau samiddhārciṣi saptatantōḥ
ātasthivānmantramayaṃ śarīraṃ
akhaṇḍasārairhaviṣāṃ pradānaiḥ
āpyāyanaṃ vyōmasadāṃ vidhatsē ॥10॥
yanmūla mīdṛkpratibhātattvaṃ
yā mūlamāmnāyamahādrumāṇāṃ
tattvēna jānanti viśuddhasattvāḥ
tvāmakṣarāmakṣaramātṛkāṃ tvāṃ ॥11॥
avyākṛtādvyākṛtavānasi tvaṃ
nāmāni rūpāṇi ca yāni pūrvaṃ
śaṃsanti tēṣāṃ caramāṃ pratiṣṭhāṃ
vāgīśvara tvāṃ tvadupajñavācaḥ ॥12॥
mugdhēnduniṣyandavilōbhanīyāṃ
mūrtiṃ tavānandasudhāprasūtiṃ
vipaścitaścētasi bhāvayantē
vēlāmudārāmiva dugdha sindhōḥ ॥13॥
manōgataṃ paśyati yassadā tvāṃ
manīṣiṇāṃ mānasarājahaṃsaṃ
svayampurōbhāvavivādabhājaḥ
kiṅkurvatē tasya girō yathārham ॥14॥
api kṣaṇārdhaṃ kalayanti yē tvāṃ
āplāvayantaṃ viśadairmayūkhaiḥ
vācāṃ pravāhairanivāritaistē
mandākinīṃ mandayituṃ kṣamantē ॥15॥
svāminbhavaddyānasudhābhiṣēkāt
vahanti dhanyāḥ pulakānubandaṃ
alakṣitē kvāpi nirūḍha mūlaṃ
aṅgvēṣvi vānandathumaṅkurantam ॥16॥
svāminpratīcā hṛdayēna dhanyāḥ
tvaddhyānacandrōdayavardhamānaṃ
amāntamānandapayōdhimantaḥ
payōbhi rakṣṇāṃ parivāhayanti ॥17॥
svairānubhāvās tvadadhīnabhāvāḥ
samṛddhavīryāstvadanugrahēṇa
vipaścitōnātha taranti māyāṃ
vaihārikīṃ mōhanapiñChikāṃ tē ॥18॥
prāṅnirmitānāṃ tapasāṃ vipākāḥ
pratyagraniśśrēyasasampadō mē
samēdhiṣīraṃ stava pādapadmē
saṅkalpacintāmaṇayaḥ praṇāmāḥ ॥19॥
viluptamūrdhanyalipikramāṇā
surēndracūḍāpadalālitānāṃ
tvadaṅghri rājīvarajaḥkaṇānāṃ
bhūyānprasādō mayi nātha bhūyāt ॥20॥
parisphurannūpuracitrabhānu –
prakāśanirdhūtatamōnuṣaṅgā
padadvayīṃ tē paricinmahē'ntaḥ
prabōdharājīvavibhātasandhyām ॥21॥
tvatkiṅkarālaṅkaraṇōcitānāṃ
tvayaiva kalpāntarapālitānāṃ
mañjupraṇādaṃ maṇinūpuraṃ tē
mañjūṣikāṃ vēdagirāṃ pratīmaḥ ॥22॥
sañcintayāmi pratibhādaśāsthān
sandhukṣayantaṃ samayapradīpān
vijñānakalpadrumapallavābhaṃ
vyākhyānamudrāmadhuraṃ karaṃ tē ॥23॥
cittē karōmi sphuritākṣamālaṃ
savyētaraṃ nātha karaṃ tvadīyaṃ
jñānāmṛtōdañcanalampaṭānāṃ
līlāghaṭīyantramivā''śritānām ॥24॥
prabōdhasindhōraruṇaiḥ prakāśaiḥ
pravāḻasaṅghātamivōdvahantaṃ
vibhāvayē dēva sa pustakaṃ tē
vāmaṃ karaṃ dakṣiṇamāśritānām ॥25॥
tamāṃ sibhittvāviśadairmayūkhaiḥ
samprīṇayantaṃ viduṣaścakōrān
niśāmayē tvāṃ navapuṇḍarīkē
śaradghanēcandramiva sphurantam ॥26॥
diśantu mē dēva sadā tvadīyāḥ
dayātaraṅgānucarāḥ kaṭākṣāḥ
śrōtrēṣu puṃsāmamṛtaṅkṣarantīṃ
sarasvatīṃ saṃśritakāmadhēnum ॥27॥
viśēṣavitpāriṣadēṣu nātha
vidagdhagōṣṭhī samarāṅgaṇēṣu
jigīṣatō mē kavitārkikēndrān
jihvāgrasiṃhāsanamabhyupēyāḥ ॥28॥
tvāṃ cintayan tvanmayatāṃ prapannaḥ
tvāmudgṛṇan śabdamayēna dhāmnā
svāminsamājēṣu samēdhiṣīya
svacChandavādāhavabaddhaśūraḥ ॥29॥
nānāvidhānāmagatiḥ kalānāṃ
na cāpi tīrthēṣu kṛtāvatāraḥ
dhruvaṃ tavā'nādha parigrahāyāḥ
nava navaṃ pātramahaṃ dayāyāḥ ॥30॥
akampanīyānyapanītibhēdaiḥ
alaṅkṛṣīran hṛdayaṃ madīyam
śaṅkā kaḻaṅkā pagamōjjvalāni
tattvāni samyañci tava prasādāt ॥31॥
vyākhyāmudrāṃ karasarasijaiḥ pustakaṃ śaṅkhacakrē
bhibhradbhinna sphaṭikarucirē puṇḍarīkē niṣaṇṇaḥ ।
amlānaśrīramṛtaviśadairaṃśubhiḥ plāvayanmāṃ
āvirbhūyādanaghamahimāmānasē vāgadhīśaḥ ॥32॥
vāgarthasiddhihētōḥpaṭhata hayagrīvasaṃstutiṃ bhaktyā
kavitārkikakēsariṇā vēṅkaṭanāthēna viracitāmētām ॥33॥
ādhāraṃ sarvavidyānāṃ hayagrīvamupāsmahē ॥1॥
svatassiddhaṃ śuddhasphaṭikamaṇibhū bhṛtpratibhaṭaṃ
sudhāsadhrīcībhirdyutibhiravadātatribhuvanaṃ
anantaistrayyantairanuvihita hēṣāhalahalaṃ
hatāśēṣāvadyaṃ hayavadanamīḍēmahimahaḥ ॥2॥
samāhārassāmnāṃ pratipadamṛcāṃ dhāma yajuṣāṃ
layaḥ pratyūhānāṃ laharivitatirbōdhajaladhēḥ
kathādarpakṣubhyatkathakakulakōlāhalabhavaṃ
haratvantardhvāntaṃ hayavadanahēṣāhalahalaḥ ॥3॥
prācī sandhyā kācidantarniśāyāḥ
prajñādṛṣṭē rañjanaśrīrapūrvā
vaktrī vēdān bhātu mē vājivaktrā
vāgīśākhyā vāsudēvasya mūrtiḥ ॥4॥
viśuddhavijñānaghanasvarūpaṃ
vijñānaviśrāṇanabaddhadīkṣaṃ
dayānidhiṃ dēhabhṛtāṃ śaraṇyaṃ
dēvaṃ hayagrīvamahaṃ prapadyē ॥5॥
apauruṣēyairapi vākprapañcaiḥ
adyāpi tē bhūtimadṛṣṭapārāṃ
stuvannahaṃ mugdha iti tvayaiva
kāruṇyatō nātha kaṭākṣaṇīyaḥ ॥6॥
dākṣiṇyaramyā giriśasya mūrtiḥ-
dēvī sarōjāsanadharmapatnī
vyāsādayō'pi vyapadēśyavācaḥ
sphuranti sarvē tava śaktilēśaiḥ ॥7॥
mandō'bhaviṣyanniyataṃ viriñcaḥ
vācāṃ nidhērvāñChitabhāgadhēyaḥ
daityāpanītān dayayaina bhūyō'pi
adhyāpayiṣyō nigamānnacēttvam ॥8॥
vitarkaḍōlāṃ vyavadhūya sattvē
bṛhaspatiṃ vartayasē yatastvaṃ
tēnaiva dēva tridēśēśvarāṇā
aspṛṣṭaḍōlāyitamādhirājyam ॥9॥
agnau samiddhārciṣi saptatantōḥ
ātasthivānmantramayaṃ śarīraṃ
akhaṇḍasārairhaviṣāṃ pradānaiḥ
āpyāyanaṃ vyōmasadāṃ vidhatsē ॥10॥
yanmūla mīdṛkpratibhātattvaṃ
yā mūlamāmnāyamahādrumāṇāṃ
tattvēna jānanti viśuddhasattvāḥ
tvāmakṣarāmakṣaramātṛkāṃ tvāṃ ॥11॥
avyākṛtādvyākṛtavānasi tvaṃ
nāmāni rūpāṇi ca yāni pūrvaṃ
śaṃsanti tēṣāṃ caramāṃ pratiṣṭhāṃ
vāgīśvara tvāṃ tvadupajñavācaḥ ॥12॥
mugdhēnduniṣyandavilōbhanīyāṃ
mūrtiṃ tavānandasudhāprasūtiṃ
vipaścitaścētasi bhāvayantē
vēlāmudārāmiva dugdha sindhōḥ ॥13॥
manōgataṃ paśyati yassadā tvāṃ
manīṣiṇāṃ mānasarājahaṃsaṃ
svayampurōbhāvavivādabhājaḥ
kiṅkurvatē tasya girō yathārham ॥14॥
api kṣaṇārdhaṃ kalayanti yē tvāṃ
āplāvayantaṃ viśadairmayūkhaiḥ
vācāṃ pravāhairanivāritaistē
mandākinīṃ mandayituṃ kṣamantē ॥15॥
svāminbhavaddyānasudhābhiṣēkāt
vahanti dhanyāḥ pulakānubandaṃ
alakṣitē kvāpi nirūḍha mūlaṃ
aṅgvēṣvi vānandathumaṅkurantam ॥16॥
svāminpratīcā hṛdayēna dhanyāḥ
tvaddhyānacandrōdayavardhamānaṃ
amāntamānandapayōdhimantaḥ
payōbhi rakṣṇāṃ parivāhayanti ॥17॥
svairānubhāvās tvadadhīnabhāvāḥ
samṛddhavīryāstvadanugrahēṇa
vipaścitōnātha taranti māyāṃ
vaihārikīṃ mōhanapiñChikāṃ tē ॥18॥
prāṅnirmitānāṃ tapasāṃ vipākāḥ
pratyagraniśśrēyasasampadō mē
samēdhiṣīraṃ stava pādapadmē
saṅkalpacintāmaṇayaḥ praṇāmāḥ ॥19॥
viluptamūrdhanyalipikramāṇā
surēndracūḍāpadalālitānāṃ
tvadaṅghri rājīvarajaḥkaṇānāṃ
bhūyānprasādō mayi nātha bhūyāt ॥20॥
parisphurannūpuracitrabhānu –
prakāśanirdhūtatamōnuṣaṅgā
padadvayīṃ tē paricinmahē'ntaḥ
prabōdharājīvavibhātasandhyām ॥21॥
tvatkiṅkarālaṅkaraṇōcitānāṃ
tvayaiva kalpāntarapālitānāṃ
mañjupraṇādaṃ maṇinūpuraṃ tē
mañjūṣikāṃ vēdagirāṃ pratīmaḥ ॥22॥
sañcintayāmi pratibhādaśāsthān
sandhukṣayantaṃ samayapradīpān
vijñānakalpadrumapallavābhaṃ
vyākhyānamudrāmadhuraṃ karaṃ tē ॥23॥
cittē karōmi sphuritākṣamālaṃ
savyētaraṃ nātha karaṃ tvadīyaṃ
jñānāmṛtōdañcanalampaṭānāṃ
līlāghaṭīyantramivā''śritānām ॥24॥
prabōdhasindhōraruṇaiḥ prakāśaiḥ
pravāḻasaṅghātamivōdvahantaṃ
vibhāvayē dēva sa pustakaṃ tē
vāmaṃ karaṃ dakṣiṇamāśritānām ॥25॥
tamāṃ sibhittvāviśadairmayūkhaiḥ
samprīṇayantaṃ viduṣaścakōrān
niśāmayē tvāṃ navapuṇḍarīkē
śaradghanēcandramiva sphurantam ॥26॥
diśantu mē dēva sadā tvadīyāḥ
dayātaraṅgānucarāḥ kaṭākṣāḥ
śrōtrēṣu puṃsāmamṛtaṅkṣarantīṃ
sarasvatīṃ saṃśritakāmadhēnum ॥27॥
viśēṣavitpāriṣadēṣu nātha
vidagdhagōṣṭhī samarāṅgaṇēṣu
jigīṣatō mē kavitārkikēndrān
jihvāgrasiṃhāsanamabhyupēyāḥ ॥28॥
tvāṃ cintayan tvanmayatāṃ prapannaḥ
tvāmudgṛṇan śabdamayēna dhāmnā
svāminsamājēṣu samēdhiṣīya
svacChandavādāhavabaddhaśūraḥ ॥29॥
nānāvidhānāmagatiḥ kalānāṃ
na cāpi tīrthēṣu kṛtāvatāraḥ
dhruvaṃ tavā'nādha parigrahāyāḥ
nava navaṃ pātramahaṃ dayāyāḥ ॥30॥
akampanīyānyapanītibhēdaiḥ
alaṅkṛṣīran hṛdayaṃ madīyam
śaṅkā kaḻaṅkā pagamōjjvalāni
tattvāni samyañci tava prasādāt ॥31॥
vyākhyāmudrāṃ karasarasijaiḥ pustakaṃ śaṅkhacakrē
bhibhradbhinna sphaṭikarucirē puṇḍarīkē niṣaṇṇaḥ ।
amlānaśrīramṛtaviśadairaṃśubhiḥ plāvayanmāṃ
āvirbhūyādanaghamahimāmānasē vāgadhīśaḥ ॥32॥
vāgarthasiddhihētōḥpaṭhata hayagrīvasaṃstutiṃ bhaktyā
kavitārkikakēsariṇā vēṅkaṭanāthēna viracitāmētām ॥33॥
Comments
Post a Comment